کنوانسیون مارپل چیست؟(بررسی کامل)

آلودگی آبها، از اساسی ترین دغدغه های جهانی برای حفظ محیط زیست دریا است که می تواند موجب آسیب به گیاهان، جانوران و اکو سیستم های دریایی و همچنین اخلال در بهره برداری انسان از دریا و ضرر به صنعت گردشگری و ماهیگیری شود. انواع مختلف آلودگی دریا ناشی از کشتیها از جمله تخلیه زباله، نفت و مواد مشتق آن در آب و آلودگی‌های ناشی از دود کشتی‌ها، سبب ایجاد یک معاهده مهم بین المللی جهت پیشگیری از آنها شد. کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها یا مارپل معاهدهای است که طی آن تمامی کشتی‌های تحت پرچم کشورهای امضا کننده ی مارپل، صرف نظر از مبدأ و مقصد، موظف و ملزم به انجام مقررات آن می‌باشند و ملل عضو، مسئول تمامی کشتی‌ها و شناورهایی می‌باشند که تحت ملیت مربوطه‌شان به ثبت رسیده‌اند. این کنوانسون از 6 ضمیمه تشکیل شده که مجلس ایران به تمامی آنها ملحق شده است. در ادامه مقاله به شرح مختصر این ضمائم پرداخته ایم.

لیست مطالب

ماهیت کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (مارپل)

واژه مارپل مخفف عبارت Marine Pollution به معنای آلودگی دریاست.

کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها یا MARPOL ابتدا در کنفرانس بینالمللی سال 1973 با محوریت آلودگی دریا توسط سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) به تصویب رسید؛ سپس طی پروتکل 1978 اصلاح شد. در این کنوانسیون، به شرح قوانین در رابطه با منابع مختلف آلودگی ناشی از کشتی ها پرداخته شده و هدف آن حذف آلودگی عمدی محیط زیست دریا بوسیله نفت و سایر مواد مضر و کاهش تخلیه چنین موادی بصورت عمدی و یا غیرعمدی، از طریق اعمال قوانین و مقررات بر کشتی ها و بنادر است. همانطورکه گفته شد، این کنوانسیون شامل 6 ضمیمه است.

قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (مارپل)

مجلس شورای اسلامی ایران، ابتدا در سال 1380 تنها به سه ضمیمه 1، 2 و 5 از ضمائم کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها (مارپل) ملحق شد، بدین ترتیب به دولت ایران اجازه داد که اسناد مربوط به آن را مبادله نماید. پس از آن در سال 1387 شمسی، قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به ضمائم 3، 4 و 6 کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها نیز به تصویب این مجلس رسید، بنابراین کشور ایران به هر 6 ضمیمه کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی دریا از کشتی ها پیوست.

کاربرد کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (مارپل)

قوانین کنوانسیون مارپل در مورد کشتی های زیر کاربرد دارد:

1- کشتی هایی که حق برافراشتن پرچم یک دولت عضو را داشته باشند.

2- کشتی هایی که حق برافراشتن پرچم یک دولت عضو را ندارند ولی تحت نظر آنها بهره برداری می گردند.

هرگونه تخلف از الزامات کنوانسیون ممنوع می باشد و مجازات ها باید تحت قوانین دستگاه اجرایی کشتی متخلف صورت پذیرد. همچنین هرگونه تخلف در منطقه تحت حاکمیت هر دولت عضو ممنوع بوده و مجازات ها باید تحت مقررات همان دولت عضو صورت پذیرد.

چنانچه تخلیه و یا آلودگی رخ دهد، هر دولت عضو باید مدارک و مستنداتی که نشان دهنده تخلیه مواد مضر یا جریانی از مواد که حاوی چنین مواد مضری باشد که باعث تخلف از مفاد کنوانسیون گردد را جهت مرجع دریایی دولت صاحب پرچم کشتی تهیه و ارائه نماید و هنگامی که یک دولت عضو گزارشی مبنی بر سانحه آلودگی دریافت نمود باید بلافاصله مرجع دریایی کشتی آلوده کننده را از وقوع سانحه آلودگی مطلع نماید. درصورتیکه یک سانحه در بردارنده اثرات مضر مهمی برای محیط زیست باشد، دولت های عضو باید به سانحه رسیدگی و متخلفین به دادگاه معرفی شده و مجازات ها باید به اندازه کافی محکم باشند تا از وقوع مجدد تخلف جلوگیری نمایند.

بررسی ضمائم کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (مارپل)

ضمائم کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها با محوریت پیشگیری از انواع مختلف آلودگی دریایی ناشی از کشتی‌ها، شامل موارد زیر است:

ضمیمه ۱: مقررات جهت جلوگیری از آلودگی ناشی از نفت

این ضمیمه در مورد همه تانکرهای با ظرفیت ناخالص 150 تن و بالاتر و سایر کشتیها با ظرفیت ناخالص 400 تن و بیشتر اعمال می گردد. تخلیه مواد حاوی نفت به دریا در مناطق ویژه دریایی در هر شرایطی ممنوع و در سایر مناطق از محدودیتهایی برخوردار می باشد.
کلیه نفتکش های با ظرفیت ناخالص 150 تن و بیشتر و سایر کشتی های غیرنفتکش با ظرفیت 400 تن و بیشتر باید طرح اضطراری آلودگی نفتی بر روی کشتی (SOPEP) داشته باشند.

ضمیمه ۲: مقررات جهت کنترل آلودگی توسط مواد مایع سمی بصورت فله

این ضمیمه برای کلیه کشتی هایی که مایعات مضر بصورت فله را حمل می کنند اعمال می گردد. بر اساس این ضمیمه موادی که ممکن است باعث صدمه به محیط زیست دریایی گردند، تخلیه آنها به دریا ممنوع و باقیمانده این مواد باید به بندر تحویل داده شود.

ضمیمه ۳: مقررات جهت جلوگیری از آلودگی توسط مواد مضر بسته بندی شده

این ضمیمه برای کشتی هایی که حامل مواد مضر به شکل بسته بندی می باشند اعمال می گردد و مواد مضر به آن دسته اطلاق می گردد که بر اساس مقررات حمل کالاهای خطرناک از طریق دریا (IMDG code) خطرناک شناخته شده باشند. براساس این ضمیمه حمل و نقل مواد مضر ممنوع می باشد مگر براساس شرایط معین شده مانند موارد بسته بندی، علامتگذاری، چسبزنی، وجود اسناد و مدارک کافی، چیدمان کالا و محدودیت های ویژه در ارتباط با ایمنی کشتی و حفاظت از جان افراد در دریا باشد.

ضمیمه ۴: مقررات جهت جلوگیری از آلودگی توسط فاضلاب کشتی ها

این ضمیمه در مورد کلیه کشتی ها با ظرفیت خالص 400 تن و بیشتر و قابلیت حمل بیش از 15 نفر سرنشین اعمال می گردد. براساس این ضمیمه کشتی ها باید دارای سیستم تصفیه فاضلاب و یا سیستم آسیاب و ضدعفونی یا مخازن نگهداری فاضلاب باشند.

ضمیمه ۵: مقررات جهت جلوگیری از آلودگی توسط از زباله کشتی ها

این ضمیمه در مورد کلیه کشتی ها، شناورها، سکوهای حفاری ثابت و یا شناور اعمال شده و تخلیه زباله به دریا ممنوع می باشد. زباله به معنی ضایعات شناور، پارچه و مواد بسته بندی، کاغذ، شیشه، فلزات و بطری، انواع مواد غذایی و پسمانده های خانگی و عملیاتی کشتی به استثنا ماهی تازه که در اثر فعالیت های معمول کشتی تولید می گردند و می بایست که دفع شوند.

تخلیه مواد ذیل در هر شرایطی به دریا ممنوع می باشد:

کلیه مواد پلاستیکی
مواد کاغذی، پارچه، بطری، زائدات کالای کشتی و مواد شیشه ای

تخلیه مواد غذایی در 12 مایلی نزدیکترین ساحل مجاز است. زباله های آسیاب شده چنانچه از 25 میلی متر بزرگتر نباشند می توان در 12 مایلی نزدیکترین ساحل و تختههای زیر کالاها با فاصله 25 مایلی از نزدیکترین ساحل تخلیه می توان نمود. تخلیه هر نوع زباله به غیر از ضایعات غذایی در مناطق ویژه ممنوع می باشد. تسهیلات دریافت زباله توسط بنادر باید ارائه گردد و هر کشتی و یا شناور موظف به داشتن طرح مدیریت زباله و دفتر ثبت زباله می باشد.

ضمیمه ۶: مقررات جهت جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از کشتی

ضمیمه آخر شامل الزامات‌ کنترلی‌ درخصوص‌ مواد کاهنده‌ لایه‌ اوزن، اکسیدهای‌ نیتروژن‌، اکسیدهای‌ گوگرد، ترکیبات‌ معدنی‌ فرار ناشی از بارگیری مواد نفتی، گازهای ناشی از سوزاندن مواد در کوره ‌کشتی‌، تسهیلات‌ دریافت مواد زائد در بنادر‌ و کیفیت‌ سوخت‌ مصرفی کشتی ها می باشد و هر گونه‌ انتشار عمدی‌ این‌ مواد ممنوع‌ می باشد.