یکی از تشریفات گمرکی مهم در زمینه صادرات و واردات، محاسبه هزینه ترخیص کالا از جمله ارزش سیف (CIF) کالا است. برای آنکه بتوان ارزش سیف یک کالا را مشخص کرد باید ارزش کالا را با هزینه های حمل و نقل و بیمه جمع بست. تعیین ارزش کالا توسط کارشناسان گمرک و با روش های مختلفی صورت می گیرد. همچنین با توسعه امور تجاری، روش های حمل و نقل و پرداخت متعددی جهت انتقال کالا در گمرک به وجود آمدند که از مهمترین آنها می توان به روش سیف (CIF) اشاره کرد. در این مقاله به چگونگی محاسبه ارزش کالا توسط متخصصین گمرک جهت تعیین بهای سیف و چگونگی روش سیف در جابه جایی کالا و مزایا و معایب آن اشاره شده است. برای آشنایی با این مفاهیم، مقاله را تا انتها از دست ندهید.
مراحل محاسبه ارزش استنباطی، محاسباتی یا اظهاری کالا
همانطور که اشاره شد، متخصصین گمرک برای تعیین ارزش کالای مورد نظر به سه روش استنباطی، محاسباتی و اظهاری عمل می کنند.
ارزش استنباطی کالا: پس از بررسی سوابق ترخیص عین کالای مورد نظر، ارزش استنباطی کالا مشخص می شود.
اداره گمرک برای تعیین ارزش کالای وارد شده که مربوط به بهای خریداری آن می باشد،ابتدا به روش استنباطی عمل می کند، بدین صورت که:
بررسی ارزش کالای مثل: کارشناس گمرک در درجه اول سوابق ترخیص کالای مثل یعنی کالایی که از نظر برند، ظاهر و کاربرد هیچ تفاوت قابل مشاهده ای با کالای مورد نظر نداشته باشد می کند.
بررسی ارزش کالای مشابه: اگر هیچ کالای مثلی در سوابق گمرک وجود نداشته باشد، کارشناس گمرک به دنبال کالای ارزش کالایی محصول مشابه می رود. کالای مشابه کالایی است که با کالای مورد نظر ماهیت یکسان داشته و فقط در برخی از ویژگی های ظاهری مانند شکل بدنه و یا قاب متفاوت باشند.
بررسی ارزش کالای موجود در بازار: در صورت نبود کالای مشابه در سوابق گمرکی، متخصص گمرک این بار به سراغ بازار عمده فروشی و پس از آن بازار خرده فروشی میرود. در این صورت هزینههای جانبی مرتبط با فروش کالا در بازار مثل بنکداری و هزینه های فروشگاه و … از آن کسر می گردد.
ارزش محاسباتی کالا: در صورتی که کارشناس گمرک نتواند ارزش کالای ورودی را از طریق ارزش استنباطی تعیین کند، به سراغ تفکیک اجزای تشکیل دهنده کالا می رود که به این کار ارزشگذاری محاسباتی کالا گفته می شود.
ارزش اظهاری کالا: اگر ارزشگذاری کالا از دو روش استنباطی و ساختاری قابل محاسبه نباشد، در نهایت کارشناس مجبور است ارزش اظهاری کالا که از سوی صاحب کالا بیان می شود را معیار ارزش گذاری کالا قرار دهد.
ارزش سیف کالا (CIF) چیست؟
ارزش سیف (CIF) زیر مجموعه ارزش گمرکی کالا بوده و به معنای مجموع هزینههای مرتبط با کالا از مبدا تا گمرک ورودی می باشد. کلمه اختصاری CIF یا بهاصطلاح C&F از ترکیب سه کلمه انگلیسی Cost, Insurance, Freight تشکیل شده است. همانطور که از نامش پیداست ارزش CIF برابر است با جمع هزینه ارزش کالا، هزینه بیمه و هزینه حمل و نقل. تعیین ارزش سیف برای محاسبه هزینه های ارزش گمرکی کالا، حقوق گمرکی، ارزش مبنا (پایه)، مالیات و عوارض شهرداری، عوارض حلال احمر و حقوق ورودی کالا ضروری است.
روش سیف (CIF) در پرداخت هزینه چگونه عمل میکند؟
در امور گمرکی، برای پرداخت هزینه های مرتبط با انتقال کالا از مبدا تا مقصد، روشهای گوناگونی وجود دارد که تعیین کننده نقش خریدار و فروشنده در به انجام رسیدن این معامله است. یکی از این روش ها، روش سیف (CIF) است. در این روش، تحویل بار بر روی عرشه کشتی انجام می شود و تمام هزینه های عقد قرارداد و بیمه برعهده فروشنده است. علاوه بر این، فروشنده موظف است پس از انتقال کالا به نزدیکترین بندر و ارسال آن به مقصد انتخابی خریدار، هزینه های حمل و نقل و بیمه بار را نیز پرداخت کند.
* در برخی مواقع، خریدار علاوه بر بیمه متعارف، تقاضای بیمه مازاد برای کالاها در زمان انتقال می کند که به دو صورت ممکن است:
1- خریدار از فروشنده درخواست بیمه مازاد برای کالای خود می کند و طبق توافق انجام شده بین طرفین، فروشنده موظف به پرداخت هزینه آن می شود.
2- فروشنده هزینه بیمه را نپرداخته و خریدار طبق توافق طرفین، ملزم به پرداخت آن است.
ذکر هر کدام از این حالات در قرارداد بین طرفین الزامی است.
نقاط مثبت و منفی روش سیف (CIF)
روش سیف از مزایا و نقاط قوت زیادی برخوردار بوده که به چند مورد آنها اشاره می کنیم:
- در این روش، از آنجا که شرکت فروشنده مبالغی را تحت عنوان ارائه خدمات از خریدار دریافت می کند، فزوشنده از سود بیشتری برخوردار می شود.
- خریدار با پرداخت هزینه ارائه خدمات به فروشنده، دیگر نگرانی از بابت سلامت کالا و دشواری های قراردادهای حمل و نقل نخواهد داشت و می تواند پس از اتمام فرآیند انتقال، تنها با مراجعه به بندر مقصد بار خود را تحویل بگیرد.
- این روش برای واردات کالا از نظر جنبه اقتصادی بسیار مناسب است، مخصوصا اگر فروشنده از روش FCL یعنی اجاره تمام فضای کشتی برای حمل و نقل، استفاده کند.
روش سیف علارغم نکات مثبت فراوان، در صورت بی توجهی، معایبی نیز به همراه خواهد داشت:
- وجود قوانین و مقررات خاص در برخی کشورها مانند چین که برای خدمات صادراتی هزینه دریافت می کند.
- عدم مدیریت هزینه ها از ابتدا تا انتهای فرآیند انتقال ممکن است مشکلاتی به همراه داشته باشد.
- ممکن است فروشنده، هزینه ارائه خدمات را به دلایل مختلف افزایش دهد.
وظایف فروشنده و خریدار در روش سیف (CIF)
در روش سیف، وظایف فروشنده به دلیل دریافت مبلغ ارائه خدمات، به مراتب بیشتر از خریدار خواهد بود. فروشنده موظف است علاوه بر پرداخت هزینه هایی که گفته شد، به تهیه موارد زیر نیز اقدام کند:
- مدارک مشخصات بار
- مدارک مرتبط با قرارداد شرکت بیمه
- مدارک مرتبط با قرار داد شرکت حمل و نقل
وظایف خریدار در روش سیف به پرداخت به موقع هزینه های ذکر شده در قرارداد، محدود می شود.