قانون چیست؟هدف از رعایت قانون چه می تواند باشد؟

زمانی‌که حدود افراد در یک جامعه از یک نفر بیشتر باشد، ممکن اصل حقوق آن‌ها با یکدیگر تلاقی پیدا کرده و برای بهره‌مندی از امکانات جامعه نیازمند تعیین حدود باشند. در این شرایط، ایجاد قانون ضرورت پیدا می‌کند؛ زیرا اگر این وضع قوانین صورت نگیرد، ممکن است باعث بروز مشکلات و سردرگمی افراد جامعه باشد. اگر قانون جامع در هر جامعه‌ای اعم از خانواده، مدرسه، محل کار و … وجود نداشته باشد، هر فرد متوجه حدود وظایف خود نخواهد بود و ممکن است مطابق صلاح‌دید خود و به صورت خودسرانه عمل کند. الزام به وضع قوانین در سطح کشورها، شدیدتر است؛ زیرا هر کشور از جوامع و افراد زیادی تشکیل شده که نیاز به یک مرجع واحد برای حل اخلافات و احقاق حقوق خود دارند. در ایران، قوانین در مجلس شورای اسلامی و پس از طی کردن مراحل خاصی به تصویب می‌رسد. اگر مایلید در خصوص اهداف رعایت قانون و نحوه قانون‌گذاری در ایران، اطلاعات بیشتری کسب کنید، ادامه مقاله را از دست ندهید.

لیست مطالب

قانون چیست؟

قانون عبارت است از مجموعه اصول و مقررات مربوط به یک موضوع خاص که بنابر الزامات اخلاقی، مذهبی، قوانین طبیعی و یا نیاز انسان‌های یک جامعه تصویب می‌شود. قانون می‌تواند شامل ضوابط یک گروه کوچک تا مقررات یک کشور را در بر بگیرد و هدف از تصویب آن در هر جامعه‌ای، برقراری عدالت میان افراد و یکسان‌سازی شرایط برای آن هاست. مهم‌ترین هدف ایجاد قانون میان انسان‌ها، احقاق حقوق، امنیت، آسایش و رفاهی است که در نتیجه رعایت این قوانین نصیبشان می‌شود.

قانون به طور کلی از منظر حقوقی در دو معنای عام و خاص وجود دارد. منظور از قانون در معنای عام آن، دستورالعمل هایی است که از سمت یکی از سازمان‌های دولتی دارای صلاحیت، ایجاد شده باشد. این سازمان می تواند شامل قوه مقننه، رئیس دولت یا از اعضای قوه مجریه باشد. در نتیجه اگر بخواهیم حدود قانون را با توجه به معنای عام آن در نظر بگیریم، شامل تمام مصوبات مجلس، تصویب نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های اداری می‌شود.

قانون در معنای خاص خود، بسیار محدود تر است و تنها به قواعدی گفته می‌شود که با تشریفات مقرر در قانون اساسی، توسط مجالس قانون‌گذاری وضع می‌شود.

هدف از رعایت قوانین چیست؟

همانطور که اشاره شد، هدف اصلی رعایت قانون در هر جامعه‌ای، بهره‌مندی از امنیت و آرامشی است که زیر سایه آن نصیبشان می‌شود. افرادی که قانون را رعایت می‌کنند، نگرانی از بابت پایمال شدن حقوق خود نخواهند داشت؛ زیرا قانون حد و حدود حقوق هر شخص و مجازات عدم رعایت اصول و مقررات را به طور کامل مشخص می‌نماید. هرچه یک قانون با وسواس و دقت بیشتری نوشته و تصویب شود، سطح امنیت و رفاه افراد تحت پوشش آن بالاتر می‌رود؛ زیرا تمام حالت‌های مختلف در برخورد حقوق افراد در آن ذکر شده و برای آگاهی از نحوه برخورداری از آن حقوق، کافیست به متن قانون مذکور مراجعه نمایند.

در تمام کشورها قوانین با هدف مشترکی با عنوان برقراری عدالت، از سمت قانون گذاران کشور وضع و به جامعه ارائه می‌شوند. در هر کشور، افراد جامعه موظف می‌باشند مطابق قوانین مصوبه عمل نمایند و در صورت سرپیچی یا عدم رعایت آن‌ها، مجرم شناخته شده و مجازات می‌شوند. موضوع قانون‌ها می‌تواند حق و حقوق افراد در امور مختلف یا حمایت‌های دولت از یک بخش خاص را دربربگیرد. در کشور ما نیز قوانین جامع زیادی در رابطه با موضوعات مورد نیاز جامعه در هر زمان مطابق اصول اسلامی وضع شده‌اند که در گذر زمان ممکن است مورد تغییر یا اصلاحات واقع شده باشند. برای مثال زمانی که شخصی حس کند حق او توسط فرد دیگری پایمال شده یا اشخاص در مسائل مختلف با یکدیگر به اختلاف بخورند، می‌توانند به مراجع قضایی مراجعه کرده و جهت حل اختلافات و احقاق حقوقی خود اقدام نمایند. این مراجع قضایی قانون آئین دادرسی مدنی را مرجع کار خود قرار داده و درصدد حل اختلافات و احقاق حقوق افراد برمی‌آیند.

تقسیم بندی قوانین

قانون با توجه به فاکتورهای مختلف، به انواع گوناگونی تقسیم می‌شود. اگر بخواهیم قانون را از حیث اعتبار دسته بندی کنیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱ـ قانون اساسی

۲ـ قانون عادی

۳ـ قوانين آزمايشی مصوب كميسيون‌های مجلس

۴ـ عهدنامه‌های بين‌المللی

۵- مصوبات قوه مجريه

نحوه تصویب قوانین در ایران

پیشنهاد تصویب قانون در ایران به طور کلی به دو دسته صورت می‌گیرد:

حالت اول زمانی است که پیشنهاد تصوییب یک قانون از سمت دولت مطرح میگردد که به آن لایحه می گویند. مطابق اصل 74 قانون اساسی، لوایح قانونی پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس تقدیم می‌شود.

حالت دوم زمانی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران، بنابر صلاح‌دید خود در خصوص نیازهای جامعه، الزام وجود یک قانون جدید را حس کنند. نمایندگان مجلس جهت درخواست تصویب یک قانون لازم است خواسته خود را به صورت یک متن کتبی درآورده و آن را همراه ابراز تمایل سیاسی خود به مجلس ارائه دهند. در اصطلاح حقوقی به این متن کتبی پیشنهادی جهت تصویب قانونی جدید از سمت نمایندگان مجلس، طرح گفته می‌شود. مطابق اصل 74 قانون اساسی، طرح‌های قانونی به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان، در مجلس شورای اسلامی قابل طرح است.

کلیه مصوبات مجلس اعم از لوایح و طرح‌ها، لازم است در شورای نگهبان از نظر تطبیق با موازین اسلامی و قانون اساسی مورد بررسی قرار گیرد و تا زمانی که شورای نگهبان مصوبه مجلس را تایید نکند آن مصوبه جنبه قانونی پیدا نمی‌کند.

مجلس شورای اسلامی از نمایندگان منتخب مردم تشکیل شده و تصویب قانون تنها در صلاحیت این مجلس است. اصل 58 قانون اساسی در این خصوص می‌گوید: اعمال قوه مقننه از طریق مجلس شورای اسلامی است که از نمایندگان منتخب مردم تشکیل می‌شود. در حالی که مجلس، مهم‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در ایران است و قادر است در عموم مسائل کشور در حدود مقرر در قانون اساسی قانون وضع کند؛ اما در صورتی که مجلس صلاح بداند، می‌تواند اختیار تصویب آزمایشی بعضی از قوانین را که جنبه دائمی دارند، به کمیسیون‌های خود یا به دولت تفویض کند

مراحل تصویب قانون در کشور ما به صورت زیر است و پس از آن رعایت و احترام به متن آن به عنوان قاعده حقوقی برای تمام افراد جامعه ضروری است: