در توصیف کلی قانون آئین دادرسی مدنی می‌توان گفت، مجموعه کاملی از قوانین و مقرراتی که به نحوه رسیدگی به درخواست حقوقی و تشریفات رسیدگی حقوقی می‌پردازد و شامل دعاوی کیفری، دعاوی غیر از کیفری و دعاوی است که به مبحث رسیدگی به جرم نمی‌پردازند. چنانچه فردی حس کند حقی از او پایمال شده است یا اختلاف غیر قابل حلی میان دو شخص به وجود می‌آید، می‌توانند به مراجع قضایی مراجعه کرده و جهت حل اختلافات و احقاق حقوقی خود اقدام نمایند. تمام مراحل از زمان مراجعه و طی روند رسیدگی تا اعلام نتیجه نهایی، همگی باید در قالب قوانین آئین دادرسی مدنی صورت بگیرند. آئین دادرسی مدنی عبارت است از تشریفات، قوانین و اصولی که برای رسیدگی به امور دعاوی مدنی و بازرگانی تدوین شده است و باید در دادگاه‌های عمومی، دیوان عالی کشور، دادگاه‌های انقلاب و تجدید نظر و همچنین سایر مراجع مشخص شده از سمت قانون، به کار روند. موضوعاتی که در محدوده اعمال این قانون قرار می‌گیرند، همگی امور حقوقی بوده و موضوعات کیفری شامل آن نمی‌شوند. در ادامه مقاله به بررسی کلی متن این قانون پرداخته‌ایم.
آئین دادرسی مدنی چیست؟
مطابق ماده 1 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی)، آیین‌دادرسی مدنی، مجموعه اصول و مقرراتی است که در مقام رسیدگی به امور حسبی و کلیه دعاوی مدنی و بازرگانی در دادگاه‌های‌عمومی، انقلاب، تجدیدنظر، دیوان‌عالی کشور و سایر مراجعی که به‌موجب قانون موظف به رعایت آن می‌باشند به کار می‌رود.
بررسی کلیات مطرح شده در مواد 2 تا 9 قانون آئین دادرسی مدنی
از ماده 2 تا 9 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی)، به شرح وظیفه قضات و دادگاه‌ها و همچنین آراء صادره از سمت دادگاه و قاضی، می‌پردازد.
در ماده 2 آمده است که، هیچ دادگاهی نمی‌تواند به دعوایی رسیدگی کند مگر اینکه شخص یا اشخاص ذی‌نفع یا وکیل یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی آنان رسیدگی به دعوا را برابر قانون درخواست نموده باشند.
ماده 3 در مورد وظیفه قضات دادگاه‌ها می‌گوید: قضات دادگاه‌ها موظفند موافق قوانین به دعاوی رسیدگی کرده، حکم مقتضی صادر و یا فصل خصومت نمایند. درصورتی‌که قوانین موضوعه کامل یا صریح نبوده یا متعارض باشند یا اصلا” قانونی در قضیه مطروحه وجود نداشته باشد، با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر و‌اصول حقوقی که مغایر با موازین شرعی نباشد، حکم قضیه را صادر نمایند و نمی‌توانند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزند والا مستنکف از احقاق حق شناخته شده و به مجازات آن محکوم خواهند شد.
تبصره – چنانچه قاضی مجتهد باشد و قانون را خلاف شرع بداند پرونده به شعبه دیگری جهت رسیدگی ارجاع خواهد شد.
ماده 4 درخصوص شرح وظیفه دادگاه‌ها اینگونه بیان شده است: دادگاه ها مکلفند در مورد هر دعوا به‌طور خاص تعیین تکلیف نمایند و نباید به‌صورت عام و کلی حکم صادر کنند.
قوانین مربوط به آراء و حکم دادگاه‌ها در مواد 5 تا 9 گنجانده شده است که متن این مواد به شرح زیر است:
ماده 5 – آرای دادگاه ها قطعی است مگر در موارد مقرر در باب چهارم این قانون یا در مواردی که به‌موجب سایر قوانین قابل نقض یا تجدید نظر باشند.
ماده 6 – عقود و قراردادهایی که مخل نظم عمومی یا بر خلاف اخلاق حسنه که مغایر با موازین شرع باشد در دادگاه قابل ترتیب اثر نیست.
ماده 7 – به ماهیت هیچ دعوایی نمی‌توان در مرحله بالاتر رسیدگی نمود تا زمانی که در مرحله نخستین در آن دعوا حکمی صادر نشده باشد، مگر به موجب قانون.
ماده 8 – هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی‌تواند حکم دادگاه را تغییر دهد و یا از اجرای آن جلوگیری کند مگر دادگاهی که حکم صادر نموده و یا مرجع بالاتر، آنهم در مواردی که قانون معین نموده باشد.
ماده 9 – رسیدگی به دعاویی که قبل از تاریخ اجرای این قانون اقامه شده به ترتیب مقرر در این قانون ادامه می‌یابد.
آراء صادره از حیث قابلیت اعتراض و تجدید نظر و فرجام، تابع قوانین مجری در زمان صدور آنان می‌باشد مگر اینکه آن قوانین، خلاف شرع شناخته شود.
نسبت به کلیه قرارهای عدم صلاحیتی که قبل از تاریخ اجرای این قانون از دادگاه‌ها صادر شده و در زمان اجرای این قانون در جریان رسیدگی تجدیدنظر‌یا فرجامی است به ترتیب مقرر در این قانون عمل می‌شود.
بررسی باب‌های قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی)
از ماده 10 تا ماده 529 (آخرین ماده) در 9 باب تقسیم‌بندی شده‌اند که هر باب یک موضوع خاص را مورد بحث قرار می‌دهد. در این قانون، هر ماده شامل چند فصل و هر فصل شامل 1 تا چند ماده می‌باشد. از آنجا که متن این قانون بسیار مفصل و طولانی است، ما در ابتدا باب‌های آن را ذکر می‌کنیم و در انتهای مقاله، متن کامل قانون آئین دادرسی مدنی را در قالب فایل پی دی اف برای شما عزیزان قرار خواهیم داد.
باب اول- در صلاحیت دادگاه‌ها
باب دوم- وکالت در دعاوی
باب سوم- دادرسی نخستین
باب چهارم- تجدید نظر
باب پنجم- فرجام خواهی
باب ششم- مواعد
باب هفتم- داوری
باب هشتم- هزینه دادرسی و اعسار
باب نهم- مطالبه خسارت و اجبار به انجام تعهد
بیشتر بخوانید :
- ترخیص کالا و هر آنچه باید بدانید.
- ترخیص کار کیست؟چه وظایفی دارد؟
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک میرجاوه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اصفهان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اهواز
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک زاهدان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک قم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک کیش
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک کرمان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک ارومیه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک جلفا
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک قشم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک خرمشهر
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بازرگان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اراک
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بندر لنگه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بندر چابهار
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک شهید رجایی
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک گناوه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک فریدون کنار
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی پیام
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی امیر آباد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی سهلان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی سیرجان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی یزد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی شیراز
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی ارگ بم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بندر امام خمینی
- راهنمای ترخیص کالا از ترخیص کالا از گمرک آبادان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک تبریز
- راهنمای ترخیص کالا گمرک مشهد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اینچه برون
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک پیرانشهر
- راهنمای ترخیص کالا گمرک یزد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک باشماق
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک مهران
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک آستارا
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک دوغارون
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بیله سوار
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اردبیل
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک دیلم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سرخس
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک لطف آباد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک قزوین
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک ساری
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک کرمانشاه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سنندج
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک زنجان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک شهرکرد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سرو
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک پاوه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک خوی
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه آزاد تجاری انزلی
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک فولاد مبارکه اصفهان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سمنان
