امروزه، بخش اعظم تجارت جهانی از طریق دریا صورت می گیرد و می توان ادعا کرد که صنعت کشتیرانی زیربنای تجارت از طریق دریا است. در این میان معاملات رهن کشتی، آسانترین روش برای تقویت توان مالی مالک کشتی در برابر هزینه های سنگین آن است. رهن کشتی عبارت است از انتقال موقت مالکیت کشتی از سمت مالکان کشتی به تاجرانی که جهت فرآیند حمل و نقل کالاهای خود به آن نیاز دارند. دو فصل از قانون دریایی به موضوع رهن کشتی و وثیقه بار کشتی اختصاص یافته که نشان دهنده اهمیت آن در تجارت دریایی است. در این مقاله بخشی از ماده های قانون دریایی در خصوص رهن کشتی را شرح داده ایم.
عقد رهن دریایی به چه معناست؟
رهن در لغت به معنای گرو و حبس است. ماده ی 771 قانون مدنی در تعریف حقوقی رهن این چنین بیان داشته: رهن عقدی که به موجب آن، مدیون مالی را برای وثیقه به این می دهد.
به دلیل اهمیت کشتی در حمل و نقل دریایی و تجارت، رهن کشتی بسیار رواج پیدا کرده است. افرادی که توان خرید کشتی نداشته یا خرید کشتی برای آنها صرفه اقتصادی نداشته، برای انجام امور تجاری خود می توانند با گرو گذاشتن وثیقه، کشتی و وسایل و ملحقات کشتی را از مالکان کشتی رهن کنند.
استفاده از کشتی هزینه های سنگینی را در پی دارد که گاهی از توان مالک یا فرمانده کشتی خارج است. با توجه به اینکه هزینه های کشتی فقط با اخذ وام های سنگین از بانک ها و مؤسسات مالی بزرگ ممکن است، از یک طرف صاحبان کشتی ها و یا شرکت های حمل و نقل برای توسعه ناوگان حمل ونقل دریایی خود مجبور به اخذ تسهیلات از این موسسات و بانک ها می باشند و از طرف دیگر، این بانک ها و موسسات نیز براي حصول اطمینان از بازگشت وام هاي اعطا شده به همراه کارمزد آن، نیازمند داشتن وثیقه های قابل اطمینانی هستند که این وثیقه می تواند همان کشتی، بار و یا کرایه ی آن باشد. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع فوق، مفهومی با عنوان رهن دریایی ایجاد گردید.کشتی، مطابق تعریف حقوقی آن، جزو اموال قابل حرکت (منقول) است و رهن آن باید با توجه به قوانین حاکم بر این گونه اموال انجام بگیرد.
توجه قانون دریایی به رهن کشتی
در قانون دریایی دو فصل به این امر اختصاص داده شده است:
- فصل سوم: رهن کشتی (ماده 42 تا 51)
- فصل دهم: وثیقه قرار دادن بار کشتی (ماده 102 تا 110)
این امر نشان دهنده ی توجه بسیار و اهمیت فراوان بحث رهن دریایی است که قانونگذار دو فصل از چهارده فصل قانون دریایی را به این موضوع اختصاص داده است.
کدام قسمتهای کشتی قابل رهن هستند؟
بر اساس قانون دریایی اموالی که می توانند موضوع عقد رهن قرار بگیرند عبارتند از:
1- کشتی :
الف ) آماده بهره برداری
ب ) در حال ساختمان
2- وسایل و ملحقات کشتی
3- کرایه ی باربری
4- بار کشتی
منظور از کشتی در صورت عدم توصیف آن در اسناد رهن موارد ذیل خواهد بود:
- بدنه
- دکل ها
- دوار ها
- لنگر ها
- سکان ها
- موتور ها و وسایل مورد نیاز برای تحرک کشتی
چه مواردی لازم است در سند رهن کشتی ذکر شوند؟
در ماده 43 قانون دریایی ذکر موارد زیر در سند رهن دریایی تاکید شده است:
1- نام راهن
2-نام مرتهن
3- مشخصات کشتی
4- مبلغ رهن
5- سررسید رهن
معمولا علاوه بر این موارد، مسائل دیگری نیز در سند رهن می آید ولی الزامی به ذکر آنها در این سند وجود ندارد.
در چه صورت سند رهن کشتی منقضی می شود؟
به طورکلی سند رهن دریایی پس از انعقاد از بین نمی رود؛ مگر در استثنائات زیر:
1- ادای دین در سررسید
2-منهدم شدن کشتی
3- بطلان ثبت کشتی
4-ابطال رهن دریایی
5- فروش اجباری کشتی به موجب حکم قضایی
6-صرف نظر کردن داین از مطالبات خود
چه زمان در رهن دریایی، می توان کشتی را به فروش گذاشت؟
زمانی که مهلت قرارداد رهن کشتی به اتمام رسیده باشد و صاحب کشتی وثیقه را به فرد رهنکننده برنگرداند، او می تواند از دادگاه تقاضای فروش کشتی را نمیاد. ماده 50 و 51 قانون دریایی به این مطلب اختصاص یافته است:
ماده ۵۰
چنانچه مدت رهنی که از نظر تاریخ ثبت مقدم بر دیگران است سررسید و دین مربوطه به آن پرداخت نگردد ذینفع می‌تواند از دادگاه تقاضای فروش‌کشتی را بنماید. دادگاه دادخواست را به طرف و سایر بستانکاران ابلاغ و خلاصه آن را ظرف ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ (هر پنج روز یک بار) در روزنامه‌رسمی و یکی از جراید کثیر الانتشار مرکز آگهی می‌نماید.
چنانچه ظرف ۱۵ روز از تاریخ آخرین آگهی بدهکار حاضر به پرداخت دین خود نشود و سایر طلبکاران نیز با فروش عین مرهونه موافقت ننمایند دادگاه در وقت فوق‌العاده به دادخواست رسیدگی نموده پس از احراز صحت مدارک خواهان حکم فروش صادر می‌نماید.
ماده ۵۱
کیفیت فروش کشتی
هرگاه حکم فروش کشتی به توسط دادگاه صادر گردد کیفیت فروش کشتی بدین قرار خواهد بود که میزان مزایده از مبلغ بدهی به اضافه کلیه مطالبات ممتاز مندرج در ماده ۲۹ و حق مرتهنین که به موقع مطالبه شده است شروع می‌گردد. چنانچه کشتی بفروش نرسد مرتهن می‌تواند با پرداخت مطالبات ممتاز و حقوقی که به موقع مطالبه شده است با رعایت مفاد ماده ۳۶ تقاضای انتقال عین مرهونه را به خود بنماید مگر آنکه سایر طلبکاران با پرداخت مطالبات ممتاز و حق مرتهن تقاضای انتقال کشتی را به خود بنمایند.
در صورتی که عین مرهونه به مبلغ بیشتری به فروش رسید از محل وجوه حاصله اول حقوق ممتاز و سپس حق مرتهن مقدم پرداخت می‌شود و حقوق بستانکاران دیگر با در نظر گرفتن تقدم رهن تادیه یا به نام آنها به حساب صندوق ثبت در بانک ملی تودیع خواهد شد.
بیشتر بخوانید :
- ترخیص کالا و هر آنچه باید بدانید.
- ترخیص کار کیست؟چه وظایفی دارد؟
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک میرجاوه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اصفهان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اهواز
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک زاهدان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک قم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک کیش
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک کرمان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک ارومیه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک جلفا
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک قشم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک خرمشهر
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بازرگان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اراک
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بندر لنگه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بندر چابهار
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک شهید رجایی
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک گناوه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک فریدون کنار
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی بوشهر
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی پیام
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی امیر آباد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی سهلان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی سیرجان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی یزد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی شیراز
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی ارگ بم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بندر امام خمینی
- راهنمای ترخیص کالا از ترخیص کالا از گمرک آبادان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک تبریز
- راهنمای ترخیص کالا گمرک مشهد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اینچه برون
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک پیرانشهر
- راهنمای ترخیص کالا گمرک یزد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک باشماق
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک مهران
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک آستارا
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک دوغارون
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک بیله سوار
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک اردبیل
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک دیلم
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سرخس
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک لطف آباد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک قزوین
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک ساری
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک کرمانشاه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سنندج
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک زنجان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک شهرکرد
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سرو
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک پاوه
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک خوی
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک منطقه آزاد تجاری انزلی
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک فولاد مبارکه اصفهان
- راهنمای ترخیص کالا از گمرک سمنان
