تفاوت دریافت کالا توسط بارنامه و تلکس ریلیز

در امور بازرگانی زمانی که یک معامله بین فروشنده و خریدار صورت می گیرد، واسطه یا همان متصدیان حمل و نقل مسئولیت جا به جایی بار را برعهده دارند. این فرآیند جابه جایی عبارت است از: تحویل کالا در مبدا، حمل آن در مسیر و در نهایت تحویل به گیرنده در مقصد می باشد. رسیدی که در ابتدا از سمت باربری به فروشنده در مبدا داده می شود، جهت تحویل کالا در مقصد مورد نیاز قرار می گیرد. این سند در امور حمل و نقل، بارنامه نام دارد. تحویل بار در مقصد به دو صورت امکانپذیر است: توسط بارنامه و توسط تلکس ریلیز.

این مقاله با هدف آشنایی با مفهوم بارنامه و تلکس ریلیز و همچنین تفاوت میان آنها نوشته شده است.

لیست مطالب

مفهوم بارنامه و 3 ویژگی بارز آن

بارنامه اوراق بهادری است که توسط شرکت های حمل و نقل و باربری در ازای تحویل بار صادر شده و در اصل یک قرار داد حقوقی میان متصدی حمل و نقل و صاحب کالا است. با وجود بارنامه هر ادعایی که برخلاف مندرجات درون آن توسط طرفین ارائه شود هیچ گونه اعتباری ندارد زیرا تمام شرایط توسط طرفین قبل از صدور بارنامه، تایید شده است.

سه ویژگی بارنامه که نشان دهنده اهمیت چشمگیر این سند هستند عبارتند از:

وجود بارنامه نشانگر عقد یک قرارداد است.
بارنامه، سند مالکیت کالاست.
بارنامه رسیدی است که با تحویل آن میتوان بار را تحویل گرفت.

چه اطلاعاتی در بارنامه ثبت میگردد؟

هر بارنامه شامل اطلاعات دقیق در مورد موارد زیر است:

اطلاعات کلی بار شامل وزن، ابعاد، ماهیت، شکل بسته بندی و …
اطلاعات ارسال کننده بار
اطلاعات مبدا بار
اطلاعات تحویل گیرنده بار
اطلاعات حامل بار
اطلاعات مالی بار
اطلاعات ثبتی بارنامه شامل شماره، سریال و تاریخ بارنامه
اطلاعات مقصد

ریلیز یا تلکس ریلیز چیست؟

ریلیز (Release ) کلمه ای انگلیسی به معنای آزادسازی است. این کلمه در بازرگانی ایران معادل ندارد و از قدیم به همان شکل ریلیز یا تلکس ریلیز استفاده میشود. تلکس ریلیز در صورتی رخ می دهد که خریدار پس از دریافت بارنامه از متصدی حمل و نقل در مبدا، آن را به ایشان بازگردانده و درخواست کند که محموله در مقصد بدون دریافت اصل بارنامه به خریدار یا گیرنده کالا تحویل داده شود. پس از آن، اصل بارنامه توسط خطوط کشتیرانی باطل شده و با ارسال یک ایمیل به محل تخلیه بار، دستور آزادسازی مالکیت کالا داده می شود. پس از آن، گیرنده میتواند بدون ارائه اصل بارنامه به متصدی حمل و نقل، محموله را تحویل بگیرد. تنها زمانی می‌توان از تلکس ریلیز استفاده کرد که بارنامه به صورت غیر قابل معامله صادر شده باشد.

تلکس ریلیز در چه مواقعی کاربرد دارد؟

زمانیکه مقصد نزدیک و محموله قبل از رسیدن بارنامه به گیرنده به محل تخلیه رسیده باشد، به دلیل محددیت های زمانی همچون جلوگیری از اعمال هزینه انبارداری و استفاده از انبار رایگان و همچنین تسریع فرآیند انتقال فرستنده می تواند از تلکس ریلیز استفاده کند.
زمانیکه کالا در روزهای تعطیل به مقصد رسیده، به دلیل تعطیلی گمرک برای جلوگیری از اعمال هزینه انبارداری از این روش استفاده می شود.
بعضی از خریداران پس از آگاهی از رسیدن کالا به مقصد نسبت به تسویه حساب اقدام می کنند، در این صورت فروشنده به دلیل فرصت کمی که برای تسویه حساب با خریدار در اختیار دارد قبل از اینکه بار به مقصد برسد، مدارک را از طریق پست سریع به خریدار ارسال می‌کند. پس از تسویه حساب نیز خریدار نسبت به ریلیز در بازرگانی اقدام می‌کند.

تفاوت دریافت کالا توسط بارنامه و تلکس ریلیز

همانطور که در مورد ویژگی های بارنامه گفته شد، بارنامه رسیدی است که با آن می توان بار را تحویل گرفت.

فرآیند تحویل بار در گمرک به دو صورت انجام می گیرد:

با ارائه اصل بارنامه: اصل بارنامه شامل 3 نسخه اصل و 3 نسخه کپی و یک نسخه کپی برابر اصل است. کاربرد نسخه کپی برابر اصل بارنامه هنگام ارائه به وزارت بازرگانی برای دریافت گواهی مبدأ است. همانطور که گفته شد باربری پس از تحویل گرفتن کالا یک رسید تحت عنوان بارنامه به تحویل گیرنده می دهد. از طرف دیگر گیرنده کالا برای گرفتن کالا در مقصد باید همان بارنامه را به متصدی حمل و نقل تحویل دهد. در نتیجه فروشنده باید پس از گرفتن بارنامه در مبدا یک نسخه از آن را توسط پست هوایی برای گیرنده محموله کند. این فرآیند معمولا از طریق مکانیزم اعتبار اسنادی انجام می‌شود.
توسط تلکس ریلیز: همانطور که در بالا به طور مفصل شرح دادیم، در این روش نیازی به اصل بارنامه نیست و تنها با ارسال یک ایمیل از خطوط کشتیرانی مبدا به مقصد، که فقط با درخواست صاحب یا فروشنده کالا امکانپذیر است، گیرنده می تواند بار خود را تحویل بگیرد. پس از در خواست تلکس ریلیز، مالکیت آن کالا از فروشنده سلب امتیاز می شود و در اختیار خریدار قرار می گیرد.